Dit keer gaan we het hebben over ‘overspronggedrag’.

Overspronggedrag is een niet logisch lijkend gedrag welke mensen en dieren kunnen laten zien in bepaalde situaties waar angst of overleving parten speelt. Het gaat bij overspronggedrag over de wijze waarop het individu reageert op stress in zeer specifieke situaties. Het vormt een belangrijke factor op individuele vatbaarheid van het dier en de daarop volgende mentale en fysieke staat van zijn. 

Zo kennen we het allemaal wel dat een paard welke in een nieuwe omgeving is allereerst gaat rollen. Ook binnen de coaching gebeurt dit vaak meteen aan het begin, soms ook tijdens de coaching. Mensen redeneren dan vaak: ‘Het paard rolt, hij voelt zich op zijn gemakje, is helemaal thuis’. Het tegendeel is hierbij vaak waar. Wat het paard in bovenstaande gevallen namelijk (meestal) doet is zichzelf op zijn gemak stellen. Hij probeert zichzelf dus eigenlijk op zijn gemak te stellen door te rollen.

Ook kan het zijn dat het paard heel stijf rechtop met gespitste oren en de boeg naar voren stil gaat staan waarbij er een hoge energie is waar te nemen, toch staat hij stil. Het kan ook zijn dat een paard heel rustig stil gaat staan. Met het hoofd laag en relaxt naar de grond, terwijl hij eigenlijk probeert om zo min mogelijk prikkels te ontvangen. Door zichzelf te kalmeren omdat hij het eigenlijk spannend vind dat hij met twee mensen in de bak staat, waarvan er een iemand nogal gespannen lijkt te zijn (paard voelt dit meteen aan, maar door zich af te zonder en zeer neutraal te bewegen probeert hij eigenlijk onopvallend deel te nemen).

Ook flemen, het opsnuiven (opscheppen van geur met de neusgaten) en herkennen van geurtjes kan echt een soort kalmeringsgedrag zijn. Ook kan het gedrag zijn wat het paard heeft aangeleerd en waar het paard een gewoonte van heeft gemaakt.

Stalondeugden laten doelloze gedragingen zien als gevolg van stress, verveling of aangeleerd gedrag. De stalondeugden (weven, luchtzuigen) kunnen ook een vorm van kalmerend gedrag zijn waarbij het paard zichzelf probeert te kalmeren een beetje als een ‘dwangneurotische’ houding. Het kan ook een gevolg van gedrag zijn aan een medische aandoening, bijvoorbeeld een maaginfectie.

Zoals je ziet blijft het bij een paard (levende haven) altijd een complexiteit aan zaken om vast te stellen waar het gedrag vandaan komt. Is het bijvoorbeeld medisch, is het van mensen afkomstig, van andere paarden of heeft het paard een verandering in structuur gehad?  Toch als je erop gaat letten kun je ervaren dat veel zaken wel goed terug te vertalen zijn. Blijf open en bewust met je paard omgaan en naar zijn gedrag kijken. Probeer niet meteen iets in te vullen maar neem ‘waar’. Wat vertelt mijn paard op dit moment? Hoe zou hij zich voelen? Zijn echt goede vragen om hierbij in ogenschouw te nemen en het welzijn van je paard te kunnen verbeteren.

Tot slot, jij ziet jouw paard het meeste, wees dus zeer bewust om hem goed te blijven begrijpen, zonder onduidelijk te worden in jouw eigen non-verbale taal. Jouw paard kan namelijk niet zoveel met jouw (onder)zoekende houding in het moment zelf, wel als je hem op zijn gemak stelt en oplossingen biedt waardoor hij zich geliefd voelt en graag met jou samenwerkt.

Tekst Rosa van Veen eigenaar Open2Contact

Foto Nikki de Kerf